Syndrom DDA – zasady terapii

Alkoholizm niesie ze sobą poważne konsekwencje i skutki. Obejmują one swym oddziaływaniem nie tylko osobę uzależnioną, ale również tych, którzy znajdują się w jej otoczeniu. Najbardziej narażeni na szkodliwe działanie alkoholu są najbliżsi alkoholika. Jego współmałżonek, dzieci, rodzice – to oni odczuwają codzienne konsekwencje życia z uzależnieniem. Jedną z takich konsekwencji jest obecny u potomstwa alkoholików syndrom DDA.

Syndrom DDA (Dorosłe Dzieci Alkoholików) to określenie, którym identyfikuje się osoby pochodzące z rodzin, w których choroba alkoholowa stała się problemem centralnym. Dzieci te tak naprawdę nigdy nie mogły zachowywać się beztrosko, jak na dzieci przystało. Dlatego też w dorosłym życiu borykają się z konsekwencjami nadmiernej odpowiedzialności, jaka zbyt wcześnie spadła na ich barki. Ciągle przeżywając stany zachwiania poczucia bezpieczeństwa, nie zaznały one spokoju, miłości i zaufania. Trudno im zatem w dorosłym życiu budować relacje oparte na tych wartościach.

Dorosłe Dzieci Alkoholików – syndrom DDA

Czynniki uzależnienia od alkoholu są bardzo różnorodne. Do głównych z nich należą predyspozycje genetyczne, biologiczne, środowiskowe, kulturowe, osobowościowe. Do grupy ryzyka wystąpienia choroby alkoholowej należą również osoby cierpiące na syndrom DDA. Są one bowiem w pewien sposób „obciążone” psychicznie i fizycznie. Psychicznie pod względem posiadanych wzorców zachowań i postaw, a fizycznie, mając w sobie tzw. gen alkoholika. Nie oznacza to jednak, że dziecko osoby uzależnionej będzie żyło w nałogu. Przyczyny alkoholizmu są bowiem różne, nie tylko uzależnione od czynników ryzyka popadania w nałogi.

Dorosłe Dzieci Alkoholików często nie potrafią uporządkować swojego dorosłego życia. Nie mają bowiem odpowiednich wzorców działania i uporządkowanych systemów wartości. Skutecznie odgrywają role społeczne, których nauczyli się w dzieciństwie. Odpowiednie działania prewencyjne, szeroka profilaktyka, edukacja, samoświadomość, a wreszcie terapia pozwalają jednak zwyciężyć nad pewnymi predyspozycjami. Alkoholizm nie jest chorobą wrodzoną, więc jej występowanie nie jest pewne. Dla DDA kluczowa powinna być teoretyczna wiedza i praktyczne umiejętności dotyczące tego, jak rozpoznać uzależnienie.

Postawy dzieci alkoholików

Dzieci alkoholików przyjmują różne postawy w celu zaspokojenia swoich dziecięcych potrzeb. Chcą spokoju, bezpieczeństwa, radości, beztroski, a nie strachu, odpowiedzialności i krzywdy. Alkoholizm w rodzinie może zatem stać się bezpośrednią przyczyną trudności, z jakimi borykać się będzie dorosły potomek alkoholika.

Wyodrębnia się następujące postawy dzieci, które pochodzą z rodzin alkoholików: bohater, błazen/maskotka, kozioł ofiarny, cień. Postawa bohaterska charakteryzuje się rezygnacją z istotnych dziecięcych celów, by móc podołać zadaniom rodzicielskim. Dziecko przejmuje obowiązki opiekunów, jest praktycznie „bezproblemowe”, godzi rodziców, nie okazuje swoich uczuć, opiekuje się rodzeństwem. Maskotka to ozdoba rodziny, która swoim zachowaniem rozładowuje wszelkie napięcia. Podczas choroby alkoholowej jest ich mnóstwo, łącznie z sytuacjami pełnymi agresji i przemocy. Dziecko jest w ich samym centrum, próbując przejąć na siebie uwagę dorosłych. Przez to, że dziecko w tej roli jest pośrednikiem w konfliktach, traci granice i poczucie bezpieczeństwa. Kozioł ofiarny staje się zwykle ofiarą przemocy, jest obwiniany, krytykowany, poniżany. Dziecko-cień izoluje się od innych, jest zamknięte w sobie, potajemnie płacze, tłumi emocje.

Już po krótkim zapoznaniu się ze strategiami, jakie podświadomie obierają dzieci alkoholików widać, że wszystkie z postaw będą niosły za sobą określone konsekwencje. Czy to z powodu zaburzonej hierarchii wartości, zmian osobowościowych, czy wpływu innych osób. Zmiany te są jednak odwracalne, lecz aby poddać się terapii, trzeba mieć świadomość istnienia własnych problemów.

Objawy syndromu DDA

Objawy syndromu DDA często nie są zauważane przez osoby, których zaburzenie to dotyka. Przyzwyczajone są one bowiem do pewnego rodzaju działań i sytuacji, z którymi w określony sposób sobie radzą. Dla osób z zewnątrz zachowania te świadczą jednak o pewnych nieprawidłowościach w sferze psychiki człowieka.

Najczęściej Dorosłe Dzieci Alkoholików mają trudności z nawiązywaniem intymnych związków i relacji z drugim człowiekiem. Są podatni na zranienie, boją się odrzucenia, skutecznie tłumią emocje i wydają się zamknięci w sobie. Nie potrafią spontanicznie bawić się i cieszyć, szukają i przeżywają liczne trudności oraz kryzysy. Obawiają się utraty kontroli, biorą na siebie nadmierną odpowiedzialność lub wręcz przeciwnie – uchylają się od niej. Często kłamią bez powodu, oszukują, koloryzują wydarzenia. Wszystkie te objawy mają również wpływ na obniżenie poczucia własnej wartości DDA i ich depresyjne zachowania. Wiedzą oni, jak przebiega depresja alkoholowa i odczuwają podobne emocje, co uzależnieni.

Dorosłe osoby z DDA mają również często trudności z odnalezieniem się w roli rodzica. Czasami świadomie nie decydują się na posiadanie potomstwa, z obawy przed ich ewentualnym skrzywdzeniem. Nie podejmują oni określonych ról społecznych partnera i rodzica, bo w głębi świadomości nadal są wyłącznie dziećmi swoich rodziców. Opiekują się nimi często kosztem własnego samopoczucia, stanu zdrowia czy ambicji. Potrafią zrezygnować z wielu rzeczy, by pomóc rodzicom – tak, jak wtedy, gdy byli małymi dziećmi.

Terapia

Syndrom DDA można pokonać. Podczas gdy dla alkoholika najważniejszymi elementami kompleksowej terapii uzależnienia są: wszywka alkoholowa, detoks alkoholowy i psychoterapia alkoholizmu, dla DDA najważniejszy jest ostatni typ oddziaływań.

Najpierw należy jednak sobie przebaczyć. To pierwszy krok do zrzucenia z siebie odpowiedzialności za czyny, jakie popełnili i nadal popełniają inni ludzie. Podczas terapii osoby z DDA na nowo budują własną tożsamość, z pomocą specjalistów tworzą nowe relacje i rozwijają się zawodowo. Podejście terapeutyczne zależy od indywidualnych możliwości i preferencji każdego pacjenta.