Picie ryzykowne – czym jest i jak się objawia?

Picie ryzykowne to spożywanie nadmiernych ilości alkoholu. Może ono nieść ze sobą długofalowe konsekwencje, zwłaszcza w przypadku braku zmiany wzorca picia na bezpieczniejszy. Zwykle stanowi bowiem wstęp do uzależnienia od alkoholu etylowego. Nadmierne spożywanie substancji odurzającej jest obecnie uznawane za istotny problem populacji. Dosięgnąć może każdego człowieka, bez względu na jego wiek, płeć, status społeczny, wykształcenie i wykonywany zawód. Stanowi główny czynnik ryzyka rozwoju większości schorzeń przewlekłych i niewydolności wielonarządowych. Każda ilość wypitego alkoholu jest szkodliwa. Choć konsekwencji spożywania toksyny można nie odczuwać i nie zauważać od razu po jej spożyciu, są one zwykle rozciągnięte w czasie. Co więcej, spożywanie alkoholu w sposób wysoce ryzykowny przekłada się nie tylko na trudności zdrowotne, ale również natury społecznej. Straty mogą dotyczyć także sfery zdrowia emocjonalnego i psychicznego.

Picie ryzykowne nie stanowi kategorii diagnostycznej. Nie jest również obecne w klasyfikacji chorób ICD-10. Nie oznacza to jednak, że pozostaje obojętne dla stanu zdrowia człowieka, który je stosuje. Nadużywanie toksyny powoduje negatywne konsekwencje zdrowotne, rzadko bowiem picie alkoholu w sposób ryzykowny i szkodliwy przekształca się w spożywanie jego minimalnych ilości lub wręcz abstynencję. Zwykle tor przyzwyczajenia kieruje człowieka w drugą stronę, popychając go wręcz w sidła nałogu. W wyniku oddziaływania różnych czynników i okoliczności picie okazjonalne w każdej chwili może przerodzić się w ryzykowne. Natomiast niemal niemożliwe jest, by osobie uzależnionej od alkoholu udało się w taki sposób ograniczyć picie, by mieć kontrolę nad ilością i częstotliwością spożywanych trunków.

Picie ryzykowne – jak się objawia?

W chwili, w której człowiek decyduje się na picie ryzykowne, większość objawów wpływu alkoholu na jego organizm nie będzie widocznych. Wielce prawdopodobne jest jednak, że uwidocznią się one w najbliższym czasie, o ile obecny model picia nie zostanie zmieniony. Wzorzec picia ryzykownego polega na spożywaniu nadmiernej ilości alkoholu, w określonym czasie oraz w niewłaściwych okolicznościach. O piciu ryzykownym mogą świadczyć takie symptomy jak: dbanie o posiadanie zapasów alkoholu, poszukiwanie okazji do picia, częsta potrzeba spożywania alkoholu, rosnąca tolerancja na alkohol. Wraz z kolejnymi kieliszkami trunku, dostarczanymi do wnętrza organizmu, zmniejsza się wrażliwość na toksyny poalkoholowe i półprodukty procesu metabolizmu etanolu. Coraz mocniejsza głowa umożliwia spożywanie coraz większych dawek alkoholu etylowego. Osoby pijące ryzykownie lub szkodliwie pod wpływem alkoholu często zachowują się nieprzyzwoicie, negatywnie, niezgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami współżycia społecznego. Działanie to wzbudza tzw. kaca moralnego – poczucie wstydu i winy obecne u człowieka po wytrzeźwieniu.

Alarmującym objawem jest występowanie luk pamięciowych, czyli pierwszych utrat świadomości podczas picia alkoholu. Osoba pijąca ryzykownie nie jest w stanie przypomnieć sobie, co robiła podczas spożywania alkoholu. Nie jest świadoma własnych reakcji. Kolejny dzień po suto zakrapianej imprezie rozpoczyna od stosowania nieskutecznych klinów (piwo na kaca). Stopniowo spożywa coraz większe dawki alkoholu, wypijane częściej w samotności. Słyszy również uwagi ze strony otoczenia, dotyczące nadmiernego spożycia alkoholu. Najczęściej jednak nie bierze ich do siebie, stosując mechanizm zaprzeczenia i iluzji, stopniowo popadając w uzależnienie. Ocena modelu i wzorca spożywania alkoholu możliwa jest z wykorzystaniem wielu kwestionariuszy i skal. Najpopularniejszymi, wykorzystywanymi w procesie diagnostyki, są: AUDIT, MAST i CAGE.

Czy ryzykowny sposób picia prowadzi do nałogu?

Picie ryzykowne jest takim modelem spożywania alkoholu, którego ciągłość może prowadzić do picia szkodliwego i nałogowego. Nie są to zatem pojęcia tożsame. Alkoholizm nie powstaje z dnia na dzień. Proces uzależniania się organizmu od wpływu substancji odurzającej jest złożony i długotrwały. Wśród przyczyn alkoholizmu i czynników ryzyka uzależnienia od alkoholu wymienia się czynniki genetyczne i środowiskowe. Picie ryzykowne i szkodliwe zalicza się do drugiej z wymienionych grup. Z punktu widzenia toksykologii, od spożywania alkoholu powinny się powstrzymać przede wszystkim:

• osoby młode – coraz częstsze staje się bowiem spożywanie alkoholu przez nastolatków, co może prowadzić do wystąpienia poważnych zaburzeń rozwojowych;
• kobiety w ciąży i matki karmiące piersią – zwiększające ryzyko zachorowania dziecka na FAS, czyli Płodowy Zespół Alkoholowy i wywołujące negatywny wpływ na zdrowie dziecka, zarówno poczętego, jak i już narodzonego;
• osoby leczące się z powodu chorób przewlekłych – zwłaszcza ze względu na ryzyko, jakie niesie ze sobą łączenie substancji leczniczych z alkoholem i ryzyko występowania powikłań oraz komplikacji po spożyciu etanolu;
• osoby znajdujące się w okolicznościach wykluczających picie, zwłaszcza ze względów bezpieczeństwa.

Picie ryzykowne nie manifestuje się w postaci uzależnienia od alkoholu. Nie ma również objawów problemu alkoholowego. Pijący ryzykownie nie odczuwają zwykle zaburzeń snu, głodu alkoholowego, nudności, nadpotliwości, drażliwości po odstawieniu substancji odurzającej. W każdej chwili okazjonalne spożywanie alkoholu może jednak przekształcić się u nich w nałóg. Rozwój 4 faz alkoholizmu jest bowiem płynny i ciągnie się w czasie.

Picie ryzykowne i picie szkodliwe – od czego zależy wzór konsumpcji alkoholu?

W klasyfikacji ICD-10 swoje miejsce ma zjawisko picia szkodliwego. Wedle zapisu, stan ten rozpoznaje się wówczas, gdy spożywanie alkoholu etylowego jest przyczyną bezpośrednią lub pośrednią pojawienia się dysfunkcji psychosomatycznych, zaburzeń zachowania. Prowadzą one do niesprawności i zaburzają jakość i poziom relacji interpersonalnych. U osób pijących szkodliwie nie zauważa się objawów uzależnienia. Zanim człowiek zacznie pić szkodliwie, występuje u niego picie ryzykowne. Od czego więc zależy, jaki wzór spożywania alkoholu zastosuje dana osoba i w jaki sposób dochodzi do jego przekształceń?

O spożywaniu alkoholu ryzykownie mówi się wtedy, gdy człowiek nadużywa alkoholu i pod jego wpływem wykonuje czynności ryzykowne. Mogą one dotyczyć prowadzenia pojazdów i maszyn, wykonywania obowiązków prywatnych i zawodowych, opieki nad dzieckiem, łączenia alkoholu z innymi substancjami. Ryzykownym nazywa się również picie w czasie ciąży i laktacji. Przez picie ryzykowne rozumie się ponadto spożywanie przez mężczyzn przynajmniej 4-5 porcji standardowych alkoholu dziennie, a przez kobiety – przynajmniej 2. Dawkę standardową stanowi natomiast 10 g czystego alkoholu etylowego.

Skutki nadmiernego picia alkoholu

Powszechna jest opinia mówiąca o tym, że stosowanie małych dawek alkoholu nie pociąga za sobą widocznych szkód zdrowotnych i konsekwencji społecznych. Nie istnieje jednak pojęcie bezpiecznej dawki alkoholu, której spożycie nie prowadziłoby do powstania strat zdrowotnych (fizycznych bądź psychicznych). Wpływ alkoholu na organizm człowieka jest bowiem niepodważalny. Każda ilość trunku wywołuje zmiany biochemiczne i metaboliczne w ustroju. Uszkadza strukturę i sposób funkcjonowania większości narządów wewnętrznych. Dotyczy to zwłaszcza serca, błony śluzowej żołądka, nerek, wątroby, trzustki oraz mózgu. Liczne są ponadto zaburzenia psychiczne wynikające z picia alkoholu i jego szkodliwego wpływu na układ nerwowy. Nadmierne spożywanie alkoholu prowadzi do wystąpienia schorzeń przewlekłych, współistniejących z uzależnieniem. U pacjenta można stwierdzić często cukrzycę alkoholową, kwasicę ketonową, depresję, niewydolność wielonarządową.

Picie ryzykowne i szkodliwe – co robić, by nie popaść w alkoholizm?

Każdy człowiek ma różnorodną podatność na alkoholizm. Niektórzy mają ponadto predyspozycje genetyczne do dziedziczenia alkoholizmu, znajdując się w grupie ryzyka rozwoju uzależnienia ze względu na obciążenia rodzinne. Co zrobić, gdy zdamy sobie sprawę, że dotyczy nas picie ryzykowne? Najprostszym sposobem na ograniczenie ryzyka popadnięcia w nałóg alkoholowy jest zminimalizowanie dawek wypijanej substancji odurzającej. Ci, którym trudno samodzielnie poradzić sobie z trudnościami i nie wychodzi im zmiana modelu spożywania alkoholu, powinni skorzystać z pomocy specjalistów podstawowej opieki zdrowotnej lub w poradni leczenia uzależnień. Mimo że nie popadli jeszcze w nałóg, znajdują się w grupie takiego ryzyka. Konieczna jest zatem diagnoza ich stanu zdrowia i określenie celu postępowania. W związku z tym odpowiedni może okazać się dla nich detoks alkoholowy, umożliwiający bezpieczne odstawienie alkoholu. Osobom uzależnionym proponuje się ponadto wszywkę alkoholową i psychoterapię alkoholizmu. Z wymienionych elementów kompleksowej terapii choroby alkoholowej mogą one skorzystać na każdym etapie rozwoju alkoholizmu.