Marskość wątroby to stan przewlekły, w którego przebiegu dochodzi do zaburzenia czynności i fizjologicznego sposobu funkcjonowania tego organu. Występuje zazwyczaj jako konsekwencja wielu złożonych schorzeń oraz nieprawidłowych nawyków pacjenta. Jako najczęstsze jej przyczyny wymienia się przede wszystkim przewlekłe zapalenie wątroby typu B lub C, alkoholowe stłuszczenie wątroby, uszkodzenie lub niedrożność przewodów żółciowych. Włóknienie wątroby jest jednak procesem długotrwałym. Może trwać nawet kilka lat. Nie powstaje z dnia na dzień, ale w wyniku długotrwałego działania czynników szkodliwych i toksycznych. Jednym z nich jest alkohol etylowy.
Schorzenie, jakim jest marskość wątroby, wymaga wczesnego podjęcia odpowiedniego leczenia. Nieleczone powoduje bowiem uszkodzenia kolejnych narządów i upośledza ich współpracę. W wyniku zaburzenia pracy wątroby w całym ustroju dochodzi do niefizjologicznych reakcji metabolicznych i biochemicznych. Szkodliwe substancje nie trawią się w odpowiedni sposób, krążą zatem w krwiobiegu w nadmiernym stężeniu. Docierają do wszystkich tkanek i komórek organizmu. Uszkadzają mózg i cały układ nerwowy. Powodują zaburzenia hormonalne, wpływając na równowagę i gospodarkę ustroju.
Spis treści:
Czym jest marskość wątroby?
Włóknienie wątroby jest długotrwałym procesem. Marskość wątroby nie jest zatem schorzeniem, które rozwija się nagle i nieoczekiwanie. Zwykle stanowi skutek nieprawidłowych przyzwyczajeń, nałogów i prowadzenia niezdrowego trybu życia przez pacjenta. Proces bliznowacenia polega na pojawieniu się tkanki łącznej, zastępującej prawidłowe komórki. Prowadzi to do stopniowego pogorszenia funkcjonowania tego organu. Poszczególne obszary miąższu wątroby oddzielane są wówczas przez grube i zwłókniałe przegrody. W uszkodzonym narządzie mniejszy jest przepływ krwi, co wpływa na rozwój m.in. nadciśnienia wrotnego (nieprawidłowego ciśnienia w żyle wrotnej wątroby) i krążenia obocznego. Powiększają się drobne żyły w przełyku chorego i w okolicy odbytu, co stwarza ryzyko rozwoju żylaków. Ostatecznie dochodzi do zaburzeń rozkładu szkodliwych substancji w wątrobie. W nadmiernych ilościach krążą one w krwiobiegu, prowadząc do uszkodzenia pracy mózgu, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej oraz zaburzenia hormonalne.
Jakie są etapy i stadia rozwoju choroby wątroby?
Marskość wątroby rozwija się w kilku etapach. Jest procesem stosunkowo powolnym, ale im większy stopień uszkodzenia narządu, tym bardziej dynamiczne stają się zmiany. Postępujące włóknienie dzieli się na 4 główne etapy:
- faza 1 – włóknienie umiarkowane;
- faza 2 i 3 – włóknienie zaawansowane;
- faza 4 – włóknienie bardzo zaawansowane z początkiem marskości wątroby.
W zależności od wielkości guzków, schorzenie można podzielić z kolei na 3 rodzaje: postać drobnoguzkową, wielkoguzkową oraz mieszaną. W pierwszym przypadku pojawiające się guzki na wątrobie mają niewielki rozmiar, sięgając do 3 mm. Postać wielkoguzkowa przebiega z guzkami o zróżnicowanej wielkości, od 3 mm do kilku centymetrów.
Jako główne czynniki rozwoju marskości wątroby wymienia się alkohol i przewlekłe stosowanie niektórych leków. Spowolnić postęp choroby mogą natomiast leki osłonowe i wykazujące działanie regeneracyjne na tkanki wątroby.
Przyczyny i objawy marskości wątroby
Wśród przyczyn wywołujących stan marskości wątroby, wyróżnia się przede wszystkim choroby wątroby o podłożu wirusowym (przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B i C, HBV, HCV), stan zapalny w przebiegu stłuszczenia wątroby, nadużywanie alkoholu oraz choroby autoimmunologiczne, w tym autoimmunologiczne zapalenie wątroby. Nie bez znaczenia w rozwoju marskości jest również pierwotna marskość żółciowa, zapalenie przewodów żółciowych i ich uszkodzenia, toksyczne działanie leków i innych substancji chemicznych. Jeżeli na organ działają dwa lub więcej czynników naraz, marskość wątroby postępuje szybciej i ma bardziej dynamiczny przebieg. Może również prowadzić wówczas do szeregu groźnych dla życia komplikacji. Osoby znajdujące się w gronie ryzyka rozwoju tego schorzenia otrzymują od lekarza zalecenie całkowitej abstynencji od spożywania alkoholu.
Początkowe stadia uszkodzenia wątroby nie są odczuwalne dla pacjentów. Nie manifestują się w postaci niepokojących objawów. W rozpoznaniu pierwszych nieprawidłowości pomocne okazują się badania laboratoryjne krwi. Ich wynik wskazuje bowiem na nieprawidłową aktywność enzymów wątrobowych. Pacjenci zgłaszają wówczas pierwsze dolegliwości bólowe. Ból dotyczy obszaru okolicy podżebrowej po stronie prawej pacjenta. Następnie chorzy zauważają powolny spadek masy ciała, zaniki mięśni, dolegliwości gastryczne, poszerzenie drobnych naczynek krwionośnych. W zaawansowanych stadiach choroby (również tych spowodowanych zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu B lub C) pojawia się nasilona żółtaczka, wodobrzusze, obrzęki, zaburzenia krzepnięcia krwi, upośledzenie funkcjonowania układu nerwowego. U pacjentów zauważa się pierwsze objawy skórne, w tym świąd.
Rozpoznanie marskości wątroby na wczesnym etapie możliwe jest jedynie dzięki biopsji wątroby lub z wykorzystaniem metod nieinwazyjnych (elastografii, badania markerów serologicznych procesu włóknienia). Ponieważ marskość wątroby jest chorobą postępującą i o charakterze przewlekłym, niezwykle istotne jest jej wczesne rozpoznanie. Trafna diagnostyka umożliwia bowiem zastosowanie odpowiedniego leczenia. Nieleczona marskość wątroby prowadzi nawet do rozwoju raka wątrobokomórkowego HCC.
Rozpoznanie marskości wątroby – jakie badania wykonać po zauważeniu charakterystycznych objawów?
Przy podejrzeniu rozwoju schorzeń wątroby należy wykonać szereg specjalistycznych badań laboratoryjnych. Konieczne jest oznaczenie wartości i aktywności enzymów alAT i AspAT oraz GGTP. Ponieważ marskość wątroby objawia się spadkiem wartości płytek krwi, pacjentom zleca się również morfologię krwi. W dalszej kolejności diagnostykę marskości wątroby pogłębia się o badania obrazowe. Wśród nich wymienia się przede wszystkim USG jamy brzusznej i USG Dopplerowskie układu wrotnego. Badaniem zalecanym jest również elastografia. U niektórych pacjentów nasilenie objawów gastrycznych sugeruje również wykonanie gastroskopii celem oceny występowania żylaków przełyku.
Jak przebiega leczenie marskości wątroby?
Po rozpoznaniu niewydolności wątroby i zaburzenia prawidłowych funkcji wątroby konieczne jest szybkie wdrożenie skutecznego leczenia. Niezależnie od przyczyny choroby, jej terapia ma na celu zahamowanie procesu włóknienia wątroby oraz uniknięcie ewentualnych powikłań. U osób ze zdiagnozowaną marskością wątroby stosuje się zarówno leczenie objawowe, jak i przyczynowe.
Leczenie marskości wątroby zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania jej rozwoju. W późniejszych stadiach konieczna jest hospitalizacja i stałe monitorowanie stanu zdrowia chorego. Pacjenci z tą chorobą wymagają wykonywania kontrolnych badań laboratoryjnych krwi. Chorych bez przeciwwskazań należy zakwalifikować do przeszczepienia wątroby.
Wśród zaleceń lekarskich w przypadku alkoholowej marskości wątroby wymienia się przede wszystkim konieczność abstynencji alkoholowej. Chory musi unikać alkoholu etylowego pod jakąkolwiek postacią i nawet w najmniejszej dawce. Należy stosować dietę lekkostrawną, unikać odwodnienia, infekcji, wysiłku fizycznego, leków i substancji chemicznych, które mogłyby przyczynić się do uszkodzenia wątroby. Leczenie choroby może spowodować wycofanie niektórych zmian zwłóknienia wątroby. Dotyczy to zwłaszcza pacjentów wyleczonych z wirusowych zapaleń wątroby typu C i B. Pokonanie przewlekłej choroby wątroby pozwala na eliminację czynnika uszkadzającego ten organ. Podobnie jest u alkoholików żegnających się z własnym nałogiem.
Powikłania i rokowanie w rozwoju marskości wątroby – czy umiera się na marskość wątroby?
W przebiegu marskości wątroby może dojść do rozwoju groźnych powikłań. U pacjentów pogarsza się nie tylko stan wątroby, ale również innych organów. Uzależnieni zmagają się ze szkodliwym wpływem alkoholu na trzustkę, nerki, układ nerwowy i mózg oraz błonę śluzową żołądka. U pacjentów z marskością wątroby może się rozwinąć zespół wątrobowo-nerkowy lub wątrobowo-płucny. Częstym powikłaniem marskości wątroby jest ponadto krwawienie z przewodu pokarmowego, encefalopatia wątrobowa oraz rozwój pierwotnego raka wątroby.
Rokowania przy marskości wątroby są niejednoznaczne – trudno jest oszacować wpływ choroby na długość życia. Zwykle osoby z marskością wątroby zmagają się bowiem z wieloma schorzeniami współistniejącymi, które również mają znaczenie dla ogólnego ich stanu. Według aktualnych badań jedynie co czwarty chory żyje z marskością wątroby dłużej niż 10 lat. Leczenie powikłań marskości wątroby jest nie tylko długotrwałe, ale skomplikowane. Całkowite wycofanie niektórych zmian okazuje się niemożliwe nawet z zastosowaniem profesjonalnego leczenia.
Czy możliwe jest zapobieganie marskości wątroby? Jak zatrzymać zaburzenia czynności wątroby i jej uszkodzenia?
Marskość wątroby jest schorzeniem, które może dotyczyć zwłaszcza osób uzależnionych od alkoholu etylowego. Zmagają się oni z szerokim spektrum konsekwencji długotrwałego spożywania toksyn i dostarczania ich do swojego organizmu w sposób nieprzerwany podczas ciągów alkoholowych. Odczuwają skutki psychofizyczne działania etanolu (polineuropatię alkoholową, Zespół Korsakowa, bóle brzucha, wymioty, nudności, alkoreksję). Gdy odstawiają substancję odurzającą, zmagają się z kolei z objawami Alkoholowego Zespołu Abstynencyjnego (AZA), w tym również z delirium alkoholowym. Istotne jest ich wsparcie w leczeniu alkoholizmu, by ograniczyć szkodliwy wpływ alkoholu na wątrobę.
W przypadku osób uzależnionych należy stosować kilka elementów kompleksowej terapii choroby alkoholowej. Zapobiec szeregowi konsekwencji długotrwałego uzależnienia może bowiem wyłącznie odpowiednio wcześnie podjęte leczenie. Bezpieczne przerwanie ciągu alkoholowego pod okiem specjalistów i z ich wsparciem możliwe jest podczas detoksu alkoholowego. O długotrwały efekt abstynencji dba psychoterapia alkoholizmu oraz stosowanie awersyjnych metod leczenia uzależnienia (jak np. wszywka alkoholowa).
Osobom znajdującym się w grupie ryzyka rozwoju marskości wątroby zaleca się wykonywanie badań kontrolnych. Konieczne jest oznaczenie aktywności enzymów oraz wykonywanie USG. Pacjenci z przewlekłą infekcją wirusem zapalenia wątroby typu B lub C oraz nadużywający alkoholu powinni wykonywać elastografię wątroby raz w roku.
Leczenie choroby a dieta na marskość wątroby
Oprócz wstrzemięźliwości od alkoholu etylowego, po diagnostyce marskości wątroby należy trzymać się ściśle również innych zaleceń dietetycznych. Stosowanie leków na marskość wątroby należy połączyć z ograniczeniem podaży cukrów prostych oraz ograniczeniem tłuszczów. By uniknąć powikłań marskości wątroby, należy ponadto spożywać 5-6 lekkostrawnych posiłków dziennie, dbając o spożywanie białka pochodzącego z chudego mięsa.
Zostaw swój komentarz