Kwasica ketonowa należy do najpoważniejszych powikłań cukrzycy, stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla życia człowieka. To patologiczny stan, w którym energia w ustroju pochodzi z nieodpowiedniego źródła. Stanowi skutek niedoboru insuliny, w konsekwencji nieskutecznego leczenia cukrzycy lub jego całkowitego braku. Może występować w obu typach schorzenia. Jednak częściej utożsamia się ją z przebiegiem cukrzycy typu 1 niż cukrzycy typu 2. Szybkie rozpoznanie tego stanu i wdrożenie leczenia jest istotne przede wszystkim ze względów bezpieczeństwa. Objawy kwasicy są uciążliwe i mają charakter narastający. Mogą prowadzić do skrajnego wycieńczenia organizmu, a nawet do śmierci chorego.
Główną przyczyną rozwoju schorzenia jest istniejąca cukrzyca. Może ono także wystąpić u pacjentów, którzy nie chorowali wcześniej na choroby metaboliczne. Kwasica ketonowa może powstawać w wyniku spożycia nadmiernej dawki alkoholu, stosowania diety ubogowęglowodanowej lub głodówki. Z diagnostyką schorzenia nie należy jednak zwlekać. Jego objawy są bowiem na tyle zauważalne, że powinny wzbudzić nie tylko czujność pacjenta, ale przede wszystkim działać alarmująco. Z powodu kwasicy obserwuje się znaczne obniżenie pH krwi. Osiąga ono niebezpieczną wartość, spadającą poniżej 7,35.
Spis treści:
Kwasica ketonowa – czym jest?
Kwasica ketonowa jest ostrym zaburzeniem procesu trawienia węglowodanów. Charakteryzuje się przede wszystkim zwiększonym stężeniem ciał ketonowych w moczu i krwi człowieka. To właśnie gromadzenie się ketonów w krwiobiegu powoduje obniżenie poziomu pH krwi. Długotrwałe utrzymywanie się tego stanu prowadzi do wyniszczenia organizmu i spadku jego ogólnej wydolności psychofizycznej. Zaburzenie to powstaje w wyniku nagłego i sporego niedoboru insuliny. To hormon produkowany przez trzustkę, niezbędny w celu zmniejszania stężenia glukozy we krwi. Bierze ponadto udział w procesie przemiany metabolicznej białek i tłuszczów.
Kwasicę ketonową należy traktować jako nagły stan bezpośredniego zagrożenia życia. Nie każde nagłe zwiększenie stężenia glukozy w krwiobiegu człowieka prowadzi jednak do jej wystąpienia. Zdarza się, że podanie insuliny ogranicza dokuczliwość objawów i stopniowo je wycofuje. Poziom cukru wraca wówczas do normy. Do pojawienia się kwasicy ketonowej potrzebne jest wysokie stężenie cukru (powyżej 250 mg/dl), które utrzymuje się długotrwale, nawet kilka godzin.
Jakie są przyczyny kwasicy ketonowej?
Powstaniu kwasicy ketonowej sprzyjają różnorodne czynniki i mechanizmy. Nieświadomy choroby pacjent zwykle nie jest w stanie zapobiec wystąpieniu tego stanu. Aż co piąty nowo rozpoznany przypadek cukrzycy typu 1 rozpoczyna się kwasicą ketonową. Szczególnym przypadkiem powstania zaburzenia jest powikłanie stosowania leków przeciwcukrzycowych. Wówczas nietypowo niskie wartości cukru we krwi znacznie ograniczają możliwości diagnostyczne i opóźniają rozpoznanie. Kwasica ketonowa powstaje głównie na skutek nieprawidłowego poboru tkanki tłuszczowej do zaspokojenia potrzeb energetycznych organizmu. Do zaburzeń tych dochodzi wówczas, gdy w ustroju nie ma odpowiedniej ilości glukozy, pobieranej w pierwszej kolejności w celu wytworzenia energii. Za ten stan odpowiedzialny jest z kolei brak insuliny, który sprzyja wzrostowi stężenia cukru w krwi, a jego niedoborom w komórkach. Wówczas poszukują one innych źródeł energii, wśród których wybierają zazwyczaj tkankę tłuszczową. Skutkiem ubocznym tej przemiany są właśnie ciała ketonowe.
Do uruchomienia alternatywnych źródeł energii może doprowadzić:
- zaprzestanie stosowania insuliny;
- nieprawidłowe stosowanie insuliny;
- zakażenia bakteryjne, wirusowe lub grzybicze w ciężkim przebiegu;
- udar mózgu;
- zawał mięśnia sercowego;
- nadużywanie alkoholu;
- zapalenie trzustki;
- ciąża;
- ostre stany chorobowe zwiększające zapotrzebowanie organizmu na insulinę.
Charakterystyczny zapach acetonu z ust a kwasica ketonowa – objawy
Objawy kwasicy ketonowej są łatwo dostrzegalne i odczuwalne niemal natychmiast po wystąpieniu nadmiaru ciał ketonowych w ustroju. Ich obecność jest wysoce toksyczna i prowadzi do odczucia nadmiernej suchości w ustach, wzmożonego uczucia pragnienia, wielomoczu i osłabienia organizmu. Początkowo objawy te utożsamia się z przebiegiem cukrzycy, na tym podejrzeniu opierając przebieg procesu diagnostycznego. W nagłym stanie kwasicy na tych dolegliwościach rzadko jednak się kończy. Pacjenci odczuwają bowiem także zaburzenia świadomości, które mogą prowadzić do śpiączki ketonowej, zawroty, bóle głowy, nudności, wymioty, ból brzucha, ból w klatce piersiowej. Charakterystyczny jest także kwasiczy oddech Kussmaula, zapach acetonu z ust, przypominający woń przejrzałych jabłek. W przypadku niektórych pacjentów dostrzegalny jest również rumieniec kwasiczy. Objawia się on zaczerwienieniem policzków i ma bezpośredni związek z rozszerzeniem naczyń krwionośnych.
Łagodna postać kwasicy nie wiąże się z utratą przytomności chorego. Pozostaje on zatem świadomy i w kontakcie logicznym. Wraz z narastaniem zaburzeń pojawiają się jednak u niego zaburzenia świadomości, przybierając na sile i prowadząc nawet do stanu śpiączki. Ponadto, w wyniku skrajnego odwodnienia dochodzi również do utraty masy ciała i spadku napięcia skóry. Niskim wartościom ciśnienia tętniczego krwi towarzyszy wysoki puls. Kwasica ketonowa objawia się także osłabieniem odruchów ścięgnistych, zmniejszonym napięciem gałek ocznych, zwiększeniem napięcia powłok brzucha.
Rozpoznanie kwasicy ketonowej i diagnostyka – badanie moczu i krwi
Rozpoznanie kwasicy ketonowej ustala lekarz na podstawie objawów klinicznych potwierdzonych wynikami stosownych badań. W pierwszej kolejności wykonuje się gazometrię, Wykrywa ona zaburzenia w poziomie równowagi kwasowo-zasadowej. Następnie zleca się badanie na obecność ciał ketonowych. W tym celu pobiera się zarówno mocz chorego, jak i jego krew. Chorzy z rozpoznaną cukrzycą powinni zaopatrzyć się w domowe testy wykrywające ketony w moczu. Metoda ta może przyspieszyć proces profesjonalnej diagnostyki, dając jasne podejrzenie rozwijającej się choroby już przy pierwszych jej symptomach.
Leczenie kwasicy ketonowej a cukrzyca
Kwasica ketonowa wymaga szybkiego leczenia. W tym celu stosuje się głównie dożylne przetoczenie dużej ilości płynów. Konieczne jest ponadto zmniejszenie poziomu glukozy we krwi. Osiąga się to dzięki zastosowaniu insulinoterapii. W związku z odwodnieniem pacjenta i zaburzeniem jego równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej leczenie opiera się również na suplementacji. Dotyczy to szczególnie niedoboru potasu oraz sodu. W tym celu warto skorzystać z kroplówek witaminowych. W ten sposób zobojętnia się poziom pH krwi. Kwasica stopniowo wyrównuje się, a objawy ustępują. W ciężkich postaciach zaburzenia profilaktycznie stosuje się wodorowęglan sodu w celu zapobiegania zakrzepom. Należy także zawsze skupić się na znalezieniu czynnika odpowiedzialnego za powstanie kwasicy ketonowej.
Ponieważ kwasica ketonowa jest złożonym i potencjalnie niebezpiecznym schorzeniem, jej leczenie zawsze powinno się odbywać pod kontrolą specjalistów. Najczęściej w warunkach szpitalnych. Lekarze kontrolują poziom glikemii, ketonów. Dokonują systematycznego pomiaru wszystkich parametrów życiowych człowieka. Ich działania opierają się na pomiarach ciśnienia tętniczego krwi, oddechu, czynności serca, stanu świadomości, gazometrii krwi tętniczej, temperatury ciała. Leczenie kwasicy ketonowej polega również na kontroli bilansu wypijanych i wydalanych płynów.
Wpływ toksyn na zdrowie człowieka a kwasica ketonowa
Wpływ alkoholu na organizm człowieka jest negatywny i szkodliwy, co udowodniono w przebiegu wielu badań naukowych. Długotrwałe i nadmierne spożywanie substancji odurzającej prowadzi do wystąpienia szeregu zaburzeń. Etanol niekorzystnie wpływa na strukturę i funkcjonowanie niemal wszystkich organów i współpracę układów. Uszkodzenia dotyczą przede wszystkim pracy nerek, wątroby, trzustki, żołądka, mózgu, serca. Udowodniona została zależność pomiędzy ilością spożywanego alkoholu a cholesterolem, a dokładniej jego poziomem w krwiobiegu człowieka. Objawy somatyczne, które występują u alkoholików, to przede wszystkim czerwona i opuchnięta twarz po alkoholu, impotencja alkoholowa, bezsenność po alkoholu czy cukrzyca alkoholowa.
Nadmierne spożywanie węglowodanów zawartych w napojach alkoholowych lub dodatkach prowadzi ponadto do otyłości brzusznej, określanej mianem brzucha alkoholowego. Zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego skutkują napadami drgawek (padaczką alkoholową) oraz zaburzeniami psychicznymi. Wśród nich wymienia się przede wszystkim Zespół Korsakowa, psychozę alkoholową, depresję alkoholową. U niektórych może wystąpić agresja po alkoholu. Niektórzy nałogowcy nie panuje bowiem nad własnymi zachowaniami i reakcjami. Nie istnieje bezpieczna dawka alkoholu. Nawet jednorazowe spożycie substancji odurzającej wywołuje zmiany w organizmie człowieka. Choć każdy powinien wystrzegać się szkodliwych zachowań i picia ryzykownego, osoby chore na cukrzycę szczególnie powinny zwrócić uwagę na niebezpieczeństwo związane z piciem alkoholu.
Powikłania kwasicy ketonowej po alkoholu
Choć kwasica ketonowa najczęściej rozwija się w przebiegu cukrzycy, może również wynikać z nadmiernego spożycia alkoholu. Przewlekłe picie trunków alkoholowych może powodować wyczerpanie zapasów glikogenu w wątrobie. Spożywanie etanolu i złe odżywianie prowadzi do pierwszych objawów kwasicy ketonowej, wynikających z nieprawidłowego poziomu cukru we krwi. Metabolizm substancji odurzającej zaburza glukoneogenezę. Oznacza to, że zmniejsza dostępność glukozy dla komórek i tkanek organizmu. Kwasica ketonowa pojawia się u alkoholików najczęściej nagle, powodując różne objawy o różnorodnym nasileniu.
Dodatkowym stresorem rozwoju nagłego stanu zagrożenia życia nałogowca mogą być wymioty, odwodnienie, niedobory elektrolitów i substancji odżywczych. Produkcja ketonów może zatem zwiększać się również w wyniku działania hormonów kontrregulacyjnych. Szczególną rolę odgrywa tu glukagon, kortyzol i hormon wzrostu. Nagłe i rosnące stężenie ketonów we krwi prowadzi do kwasicy. Rozpoznawanie wczesnych objawów przyspiesza diagnostykę i rozpoczęcie leczenia. Szczególnie ostrożne podczas spożywania alkoholu powinny być osoby narażone na wystąpienie kwasicy. Mowa o wszystkich, którzy chorują na cukrzycę, infekcje, różnorodne schorzenia metaboliczne. Dotyczy to również osób leczonych z powodu cukrzycy, niezależnie od jej typu.
Jak zapobiec objawom kwasicy ketonowej?
By zapobiec kwasicy ketonowej, warto zmienić własne przyzwyczajenia i ograniczyć ilość spożywanego alkoholu. Dla nałogowców, zwłaszcza w przewlekłej i krytycznej fazie uzależnienia, cel ten może być szczególnie trudny do samodzielnego osiągnięcia. W celu rozpoczęcia walki z nałogiem zaleca się detoksykację alkoholową lub zastosowanie wszywki alkoholowej. Metody te połączone z psychoterapią stanowią elementy kompleksowej terapii choroby alkoholowej. Umożliwiają przerwanie ciągu alkoholowego, regenerację organizmu, zapobiegając rozwojowi groźnych schorzeń. Dzięki specjalistycznej terapii można ponadto znacznie ograniczyć ryzyko nawrotu uzależnienia od alkoholu i stosowania tzw. klinów, czyli powszechnego piwa na kaca.
Zostaw swój komentarz