Alkoholizm jest schorzeniem, które wpisane jest do rejestru chorób International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems (ICD-10). Oznacza złożone zaburzenie psychofizyczne, które objawia się za pośrednictwem dolegliwości natury psychicznej oraz pogorszenia ogólnego stanu zdrowia fizycznego. Ponieważ stan ten zaklasyfikowany jest jako choroba, konieczne jest jego leczenie. By przyniosło oczekiwany rezultat, osoba uzależniona powinna poddać się kompleksowej i holistycznej terapii pod okiem specjalistów w stacjonarnych warunkach ośrodka terapii uzależnienia. Drogę terapeutyczną poprzedza jednak skrupulatna diagnoza alkoholizmu.
Diagnoza alkoholizmu jako choroby odbywa się w specjalistycznej placówce medycznej, a uczestniczy w niej zwykle psychiatra i/lub internista. Pierwsze objawy uzależnienia od alkoholu są łatwe do przeoczenia. Niesłusznie się je bagatelizuje, błędnie stwierdzając, że niewielkie ilości alkoholu nie szkodzą organizmowi. Stopniowo osoba uzależniona poszukuje coraz liczniejszych okazji do wypicia alkoholu lub nawet spożywa substancję odurzającą w samotności. Uzależnienie staje się widoczne zwykle dopiero w zaawansowanych fazach swojego rozwoju. Wówczas chory zaniedbuje obowiązki domowe i zawodowe, przebieg swoich dni podporządkowując konieczności i chęci ciągłego spożywania alkoholu.
Spis treści:
Czym jest alkoholizm?
Alkoholizm, nazywany również chorobą alkoholową i uzależnieniem od alkoholu, to przewlekłe, postępujące i potencjalnie śmiertelne zaburzenie. Wiąże się z odczuwaniem konieczności nadmiernego, wręcz kompulsywnego spożywania napojów alkoholowych. Charakteryzuje się stopniową utratą kontroli nad ilością i częstotliwością wypijanego przez chorego alkoholu. Upośledza sposób funkcjonowania na wielu płaszczyznach życia rodzinnego oraz zawodowego. W terapii schorzenia szczególną rolę odgrywa diagnoza alkoholizmu. Pozwala bowiem na ocenę stopnia uzależnienia i określenia rzeczywistych potrzeb uzależnionego.
Wyróżnia się różnorodne typy alkoholizmu, według klasyfikacji Jellinka. Stworzono całościowy model teoretyczny alkoholizmu, podkreślając fakt, że z powodu choroby człowiek nie jest w stanie sprawować kontroli nad piciem. Alkoholizm typu Alfa oparty jest na czynnikach psychologicznych i pojawia się wówczas, gdy chory nie jest w stanie samodzielnie poradzić sobie z rosnącym napięciem i wysokim poziomem stresu. Poszukuje wówczas skutecznego sposobu na uśmierzenie bólu psychicznego i fizycznego. Uzależnienie typu Beta oparte jest z kolei na czynnikach społecznych. Człowiek zaczyna pić, by sprostać wymaganiom społecznym i okolicznościom, w jakich codziennie funkcjonuje.
Najbardziej typową formą choroby alkoholowej jest alkoholizm typu Gamma. Rozwija się on w kierunku od uzależnienia psychologicznego do fizycznego. Uzależniony traci kontrolę nad piciem i zwiększa się jego tolerancja na alkohol. W alkoholizmie typu Delta uzależniona osoba może kontrolować ilość wypijanego alkoholu, ale nie jest zdolna do samodzielnego przerwania ciągu alkoholowego, w jakim się znajduje. Typ Epsilon uzależnienia polega na okresowym upijaniu się osoby, która na co dzień potrafi utrzymać długotrwałą abstynencję. O podatności na alkoholizm decydują ponadto czynniki genetyczne, biologiczne i środowiskowe.
Jak rozpoznać pierwsze objawy uzależnienia od alkoholu?
Faza wstępna rozwoju choroby alkoholowej wiąże się z występowaniem nieswoistych objawów uzależnienia. Na tym etapie diagnoza alkoholizmu jest szczególnie utrudniona. Nałogowiec spożywa bowiem alkohol jedynie sporadycznie, a jego zachowanie początkowo nie odbiega od norm. Pije w towarzystwie, podczas ogólnych okazji. Pijący zaczyna jednak dostrzegać zalety spożywania alkoholu w coraz większych dawkach. Atrakcyjność picia polega przede wszystkim na rozluźniającym i uspokajającym działaniu toksyn zawartych w etanolu. Jego działanie doceniają przede wszystkim ci, którzy na co dzień odczuwają skrajnie wysoki poziom stresu i niepokoju. Wraz z upływem czasu zaczynają oni pić ryzykownie, zwracając coraz mniejszą uwagę na ilości spożywanej toksyny oraz okoliczności picia. Uzależnionym można stać się w każdej chwilki – nie istnieje bowiem bezpieczna dawka alkoholu.
Czy objawy alkoholizmu nasilają się wraz z rozwojem alkoholizmu?
Objawy choroby alkoholowej zależą przede wszystkim od stopnia jej zaawansowania. Typowe zachowania alkoholika pojawiają się jednak zwykle dopiero w fazie krytycznej rozwoju uzależnienia. Wcześniejsza faza nazywana jest zatem ostrzegawczą. Właśnie wówczas picie alkoholu staje się wewnętrznym przymusem odczuwanym przez osobę uzależnioną. Choć początkowo ukrywa ona swoje potrzeby, z biegiem czasu zauważa zmianę własnego zachowania, ale stara się ją racjonalizować i usprawiedliwiać. W tym momencie dalszy rozwój sytuacji zależy od podejścia uzależnionego oraz wsparcia jego najbliższych. Jeżeli zauważą oni niepokojące objawy, powinni niezwłocznie porozmawiać o swoich obawach i wątpliwościach z uzależnionym. Wielce prawdopodobne, że zaprzeczy on istnieniu problemu alkoholowego, wykorzystując umiejętności manipulacji alkoholika.
Szczególnie niebezpieczne może okazać się spożywanie alkoholu przez nastolatków, których organizm jest wysoce podatny na uzależniające działanie substancji odurzającej. We wszystkich przypadkach liczy się przede wszystkim jak najszybsza diagnostyka alkoholizmu. W fazie krytycznej uzależnienia chory całkowicie traci kontrolę nad piciem, popadając w ciąg alkoholowy. Gromadzi zapasy alkoholu, by nie dopuścić do jego braku i ograniczyć ryzyko wystąpienia objawów głodu alkoholowego. W fazie przewlekłej choroby życie alkoholika zdominowane jest przez trwanie w ciągach alkoholowych, rzadko przerywanymi okresami abstynencji. Ilości spożywanego alkoholu są coraz większe, co powoduje skrajne wycieńczenie organizmu.
Diagnoza alkoholizmu – kto i gdzie ją wykonuje?
Diagnoza alkoholizmu zawsze powinna być wykonywana przez specjalistę w klinicznych warunkach stacjonarnej placówki medycznej. Diagnostykę przeprowadza internista lub psychiatra. Może ona przebiegać z udziałem psychologa i psychoterapeuty. Zespół specjalistów ocenia istnienie wskazań do rozpoczęcia terapii choroby alkoholowej. Bierze pod uwagę przede wszystkim takie okoliczności jak: okoliczności spożycia alkoholu, ilość wypijanego alkoholu, objawy zatrucia alkoholowego i zespołu abstynencyjnego. Ocenia ryzyko wystąpienia zaburzeń psychicznych, weryfikuje istnienie czynników ryzyka uzależnienia oraz to, czy alkoholizm jest dziedziczny w przypadku konkretnego pacjenta. Określa również, czy uzależnienie ma charakter początkowy, czy chroniczny. Dzięki podstawowym badaniom oraz informacjom uzyskanym podczas wywiadu medycznego poznaje szkodliwe następstwa choroby alkoholowej u uzależnionego. Pacjent może bowiem cierpieć np. z powodu marskości wątroby czy niedoborów substancji odżywczych. Przed rozpoczęciem terapii wykonuje się również badanie stężenia alkoholu we krwi chorego.
Diagnoza alkoholizmu – kiedy zgłosić się do specjalisty?
Diagnoza alkoholizmu powinna odbyć się zawsze wówczas, gdy istnieją jakiekolwiek podejrzenia czy przesłanki rozwoju choroby alkoholowej u danego człowieka. Szczególnie alarmujące powinny być takie objawy jak silna potrzeba picia, drażliwość i nerwowość w obliczu niemożności jej zaspokojenia, utrata kontroli nad ilością spożywanego alkoholu oraz pojawiające się po zaprzestaniu picia objawy abstynencyjne. Wśród pierwszych objawów alkoholizmu wymienia się również picie w celu złagodzenia głodu alkoholowego, czyli stosowanie tzw. klina, zmianę poziomu tolerancji organizmu na alkohol oraz koncentrację życia wokół picia. Ponadto, jeżeli chory brnie w nałóg pomimo świadomości szkód spowodowanych piciem alkoholu, powinien niezwłocznie zgłosić się na terapię.
Diagnoza alkoholizmu, objawy abstynencyjne i głód alkoholowy a nawrót choroby alkoholowej
Diagnoza alkoholizmu to pierwszy krok na drodze do trzeźwości. By zmniejszyć nadużywanie alkoholu, konieczne jest przerwanie ciągu alkoholowego. Samodzielne odstawienie substancji odurzającej jest jednak celem nie do osiągnięcia dla większości osób uzależnionych. Po rezygnacji z używki zmagają się oni bowiem z niebezpiecznymi objawami abstynencyjnymi, których nasilenie powoduje powrót do nałogu. Alkoholizm jest chorobą o złożonym rozwoju i przebiegu. W związku z tym jej leczenie powinno przebiegać kompleksowo i holistycznie.
Odstawienie alkoholu w celu rozpoczęcia terapii choroby alkoholowej ma miejsce podczas odtrucia alkoholowego, nazywanego również detoksem alkoholowym. W jego przebiegu osoba uzależniona otrzymuje dożylne wlewy witaminowe oraz celowaną farmakoterapię. Dzięki tym działaniom możliwe staje się przywrócenie równowagi jej ustroju. Kroplówki witaminowe nawadniają organizm oraz uzupełniają niedobory elektrolitów, witamin i podstawowych pierwiastków. Dzięki lekom ogranicza się dokuczliwość objawów Alkoholowego Zespołu Abstynencyjnego. Zwykle stosuje się leki przeciwbólowe, przeciwwymiotne, nasenne i uspokajające. Detoksykację łączy się z psychoterapią alkoholizmu. Jako wsparcie w kompleksowej terapii niektórym pacjentom zaleca się również implementacji wszycia wszywki alkoholowej.
Po co leczyć alkoholizm? Skutki alkoholizmu
Utrata kontroli nad piciem to nie jedyna konsekwencja stopniowego popadania w alkoholizm. Diagnoza uzależnienia od alkoholu otwiera bowiem oczy chorego na wiele dodatkowych aspektów uzależnienia, których dotychczas samodzielnie nie dostrzegał lub wypierał je ze świadomości. Niezależnie od fazy alkoholizmu, problem z alkoholem wywołuje trudności w kontrolowaniu własnego zachowania. Sprzyja zatem występowaniu zaburzeń psychicznych, zaburzeń zachowania lub osobowości. Do konsekwencji psychicznych nadużywania alkoholu dołączają też skutki fizyczne. Częste sięganie po alkohol upośledza funkcjonowanie niemal wszystkich układów i organów wewnętrznych człowieka. Etanol i substancje toksyczne szkodliwie działają na mózg, układ nerwowy, wątrobę, trzustkę, żołądek i serce. Ponadto koncentracja życia wokół nieprzerwanego używania alkoholu zaburza codzienne funkcjonowanie rodziny. Gdy dochodzi do patologicznych zachowań, takich jak np. przemoc po alkoholu, o tragedię nietrudno.
Zostaw swój komentarz